#42 Onderzeeboten 'Zwaardvis' en 'Tijgerhaai'

[Passagier]

Ik heb de Zwaardvis/Tijgerhaai alleen op het droge gezien en veel verhalen gehoord over de boot van mede bemanningsleden
in mijn tijd. (Joego Trip) Vandaar dat me die aanspreken.

De lekkage op de Tonijn

lekkende topklep Van Johan Kragten[/quote]
Vertel !

[Laurens Slaats]

Het verhaal van de falende topklep staat hierboven reeds beschreven -Johan Kragten- . De narrow escape van de Tonijn destijds betrof een manchet bij de beweging van het achterduikroer. Deze was niet volledig vastgezet bij een onderhoudsbeurt en kwam dus los. Gevolg groot zoutwaterlekkage in de hekbuiskamer terwijl de boot op 60 mtr voer. Ze zijn doorgezakt naar 90 alvorens met volle kracht vooruit en grote helling gesurfaced zijn, het exacte verhaal kan ik je niet vertellen want ik was er niet bij. Misschien dat je bij http://www.dutchsubmarines.com daar meer over kunt vinden. Potje 3 dat was op de zvs/tgh het 3e toillet. Omdat deze wat ruimer was -men kon daar berakken met de benen wijd- hing daar ook een kastje van de ziekenpa met attributen welke men moest gebruiken als men gebruik had gemaakt van de diensten van bepaalde dames. Moest want mocht je wat oplopen dan had men zich "opzettelijk ongeschikt gemaakt voor de dienst" en werd men zonder pardon op parade geslingerd. Ik heb echter nooit van een dergelijk bakkie gehoord. En ook geen gebruik gemaakt van dat geheimzinnige kastje.

mvg Laurens

[Peet]

"Kragten, J. J." wrote: Dat grote "achterding" Marco is het "achterbalkon" van de LWS 10
passieve sonar (Luister Waarschuwings Sonar).
Deze passieve sonar is opgebouwd uit twee hoefijzervormige
hydrofoon groepen die electronisch in elkaar geschoven een
min of meer cirkelvormig sonararray vormen.
De eerste hydrofoongroep bevindt zich onderwater vooronder
de boeg van de boot en heet, hoe kan het ook anders "voorbalkon"
De tweede Hydrofoongroep zie je dus op de foto als het "achterbalkon"
Deze passieve sonar zijn dus de oren van de Onderzeeboot.
Deze sonar is de belangrijkste sonar a/b en werd dan ook door
twee geruispeilers bezet. Door dus de hydrohoons te beluisteren
kon je dus 360 graden rondom een audiobeeld krijgen van alle
scheepvaart.

LWS 10 sonar klinkt mij bekend in de oren. Is dat een doorverbeterde versie van de sonar die op de 3-cylinders stond?

Met zo'n plotter voor je neus, die door een verdikking van de lijn aangaf waar het geruis zat. Vrij nauwkeurig, dat wel. Maar of het kwam doordat ik van de 3-cylinders naar de guppies ging weet ik niet - op de guppies deed je alles op het gehoor - maar toen ik moest invallen voor een zieke op de Tonijn hoorde ik alle geruizen eerder dan dat ik ze zag... Dus of de plotter was in kwaliteit achteruit gegaan, of ik was zo goed geworden.

Ik herinner me een voorval dat ik een tanker als mogelijk onderzeeboot claasificeerde. Hilariteit in de centrale onder de officieren, totdat ze zagen dat de tanker stillag en olie lag te lozen. Ik had dus geen cavitatie gehoord, alleen een electromotor, dus was de classificatie niet zo verwonderlijk. :-)

Je had er ook een expirimenteel sonar die de afstand zou kunnen bepalen van een geruis. Een Frans apparaat. Is daar ooit nog op door ontwikkeld?

[Passagier]

Dat Franse ding zal dan wel de Las ... , werkte met 3 hydrofoons weerszijden. Ik heb het vvkm hier niet liggen maar kan je nog vertellen dat deze inderdaad werkte als het doel zich maar tussen 45 graden en 135 graden van je eigen schip bevond. Kwam meestal aardig overeen met de ggemete afstanden door de periscoop. Normaliter was het ding niet bezet. Bij aanvalsploeg op post ed natuurlijk wel. Was niet een echt interesant apparaat...

Laurens

[Passagier]

ook zeker op de Walrus, kon er heerlijk rustig schijten naast de hydroliek accumulator, tenzij de pot geblazen moest worden,
dan moest je ff de 2e huid-afsluiter openzetten blazen geen bijzonderheden dan kon ie weer dicht en kon je verder schijten

[Cas Beckers]

foto van vriend gezocht.

Beste Mijnheer Kragten. In december/ januari 1971/2 monsterde 1 van mijn beste vrienden op de Zwaardvis of Tijgerhaai aan. Ik zelf monsterde in die tijd aan op de tonijn.
Ik heb van Jaap Rotgans later niets meer vernomen totdat ik een bericht las dat hij overleden is. Laatste contact was ergens rond 1985. Mijn vraag is of iemand misschien nog ergens een foto heeft waar hij op staat. Gewoon uit nostalgie. Diegene die met hem gevaren hebben herinneren hem zeker als een vrolijke altijd opgewekte vent. Jaap kwam uit Hyppolytushoef.
M. vr groet
Cas Beckers. (Ex matroos Tonijn en Zeehond).

[j.sprong]

Graag zou ik het verhaal over aan de grond lopen willen horen.

Bron: Bouwnummer RDM-320, Hr. Ms. "Zwaardvis", 1972, onderzeeboot.

Over de "Zwaardvis" (RDM-320) heb ik (de schrijver cq bemanningslid) nog een apart verhaal. Deze boot is namelijk bij Noorwegen bijna vergaan, doordat men in zwaar weer de buitenboord mufflerklep op handbediening open had gezet. Waarom? Omdat het constant open- en dichtslaan van de klep, wanneer die op automatisch stond, de bemanning uit de slaap hield. De boot kreeg 70 ton water binnen en is door een sleepboot binnen gebracht. De commandant was toen zo slordig om een Lloyds "No Cure No Pay" formulier van de sleepbootkapitein te ondertekenen. Rechtszaken hierover hebben nog jaren geduurd. De bedoeling was dat de sleepboot alleen assistentie zou verlenen en niet zou "bergen". ... ...
... ... De sleepboot, die de boot binnenbracht, heette "Haaland". Het gebeurde 20 mijl uit de Noorse kust er stond 4 à 5 Beaufort uit noordelijke richting. De boot is naar Stavanger gesleept. ... ...

Nu is mijn vraag: "Weet iemand hoe het afgelopen is met de rechtszaken, daar het geen "berging" betrof, maar "slechts" assistentie door de boot naar Stavanger te slepen.
No cure no pay is: voor 'geen oplossing geen betaling': hiermee wordt bedoeld dat een dienstverlener slechts wordt betaald als hij de dienst tot een goed einde heeft gebracht.
In feite is er bij no cure no pay sprake van een resultaatverplichting, dit in tegenstelling tot een inspanningsverplichting.
Dus ook bij assistentie, het naar Stavanger slepen, is de dienst tot een goed einde gebracht, en betaling verschuldigd.

[j.sprong]

Vond een mooi plaatje.

werf.jpg

Op de voorgrond afgemeerd in augustus 1971 in de Heysehaven bij de Rotterdamsche Droogdokmaatschappij (RDM) de in aanbouw zijnde onderzeeboot Zwaardvis (1972-1994). Daarachter de in groot onderhoud liggende kruiser Hr.Ms. De Zeven Provinciën (C 802, 1953-1975) en langszij de "Zeven" het logementschip Hertog Hendrik (A 888, 1947-1968, als pantserschip Hr.Ms. Hertog Hendrik in dienst van 1904-1938 ).
Tussen de Hertog Hendrik en Hr.Ms. De Zeven Provinciën een hulpschip met twee dieselgeneratoren ter ondersteuning van het boordnet van De Zeven Provinciën.

Bron: NIMH.

[H@ns]

Op 2 juli 1993 heb ik nog een bezoek gebracht aan Hr.Ms. "Zwaardvis".
Op de foto is de toenmalige commandant van de Onderzeedienst KTZ D. Heij te zien (rechter officier met pet).

Zwaardvis² S806 1993-07-02.jpg

[H@ns]

Reactie op #22 van Hans Sprong:

Ik heb het verslag van de Nederlandse Marineraad erop nageslagen.
Het ongeval gebeurde op 17 juli 1973 in de Noorse zee.
Over de bijstand van de sleepboot “Haabrand” staat inderdaad vermeld, dat de commandant de onderzeeboot “zo spoedig mogelijk langs de kant” wilde hebben en hij zich niet had bekommerd om de soort van sleepboothulp. Hij had vóór, tijdens noch na het vastmaken een gesprek met de sleepbootkapitein gevoerd en ook naderhand was de kwestie van sleeploon dan wel hulploon nimmer ter sprake gekomen. Over hoe dat is afgelopen kan ik nergens vinden.
In het verslag wordt overigens niet vermeld, dat wegens slaapproblemen de topklep was vastgezet. Er staat in het verslag dat de werking van de topklep weigerde, wat zeer uitgebreid wordt omschreven.
Mogelijk is het verhaal over de topklep en slaapproblemen enigszins aangedikt…?

[j.sprong]

Goed dat je hier nog even op terug komt H@ns.
Daardoor ben ik weer even verder gaan kijken en vond onderstaand bericht in de "Navigator". ( platform voor juristen en fiscalisten).

Onderzeeboot Zwaardvis, op 17 juli 1973 varende in de Noordzee ter hoogte van Stavanger, ongeveer 20 mijlen uit de kust en in moeilijkheden gerakende waarbij zeewater binnenstroomt en kostbare apparatuur aantast, vraagt telefonisch om sleepbootassistentie. Ingevolge dit verzoek vertrekt sleepboot Haabrand van Haaland (eiseres tot cassatie) omstreeks 5.30 uur uit Stavanger, maakt omstreeks 8.30 uur vast aan de Zwaardvis, neemt haar op sleeptouw en meert omstreeks 20 uur af te Stavanger.
Door Haaland tegen de Staat ingestelde en op grond van art. 552 lid 1K gebaseerde vordering tot betaling van hulploon ( Bron: Navigator ).

De onderzeeboot (en ik ga er van uit in de persoon van de commandant), vraagt telefonisch om sleepbootassistentie
Als een gezagvoerder cq commandant hierom vraagt per telefoon of ander communicatiemiddel, zal de sleepboot uitvaren, het sleepgerij (zoals sleepdraad en sleepwinch etc.) klaarmaken en bij aankomst op locatie onmiddellijk vastmaken.
Er is geen gesprek met de sleepbootkapitein geweest, dit is dan ook niet meer nodig, als het om "de rekening" van de te verlenen dienst(en) gaat.
Er zal / moet wel gecommuniceerd zijn geweest onderling, over het hoe en waar vastmaken van de sleepdraad.
Het telefonisch contact wordt doorgaans gemaakt met het kantoor van de berger, waarna een sleepboot uitvaart en op dat moment treedt de regel in werking.
2 belangrijke criteria bij "no cure no pay" zijn: De berger moet zijn uiterste best doen schip en lading te bergen en af te leveren in veilige haven en In geval van succes krijgt de berger een beloning deze beloning kan onder elkaar geregeld worden of door bemiddeling van Lloyd's.
Hr Ms Zwaardvis meert omstreeks 20 uur af te Stavanger, waardoor de onderzeeboot is afgeleverd in een veilige haven.

Overigens meldt de RDM nog: Op enige tientallen mijlen van de Noorse kust raakte het snuiversysteem defect, en wel de inlaattopklep weigerde dienst. Binnen zeer korte tijd stroomde via de snuivermast een aanzienlijke hoeveelheid water in de machinekamer. Door direct ingrijpen van het op post staande personeel, de commandant en het hoofd van de technische dienst werden alle maatregelen getroffen die het effect van het binnenstromende water teniet moesten doen. Hoewel dit spoedig gelukte bleek dat veel van de hulpwerktuigen in de machinekamer en de voortstuwing door het zeewater onklaar waren geraakt, met behulp van een sleepboot voer de Zwaardvis daarop Stavanger binnen terwijl de bemanning en in het bijzonder de technische dienst onmiddelijk begon met reparatie en reiniging van de installaties. Na 12 uur hard werken kon in een telegram aan de onderzeedienst reeds worden gemeld dat een deel van de instalaties weer functioneerde,

De voortstuwing en hulpwerktuigen waren onklaar geraakt door zeewater (slechter kun je het bijna niet treffen ) dus sleepboothulp was van levensbelang naar mijn bescheiden mening.

Het onderzoek van de Marineraad beperkte zich eigenlijk tot het niet functioneren van allerlei indicatielampen, niveaumeters en de berichtenwisseling. Dit laatste was niet verwonderlijk, gezien het feit, dat de eigenaar van de Haabrand een miljoenenclaim had neergelegd voor het “bergen” van deze nieuwe onderzeeboot. Ondanks het oordeel van de Marineraad, dat de Zwaardvis zich in ieder geval na bovenkomst niet in een noodsituatie bevond, bleef de Noorse reder geloven in zijn gelijk en dook van tijd tot tijd in Den Haag en bij de Onderzeedienst deze claim weer op. De rechtsgang is juridisch tot en met het Europese Hof geweest en heeft verschillende belangrijke jurisprudentie uitspraken opgeleverd.

De Zwaardvis zou zich niet in een noodsituatie bevinden, echter als je voortstuwing en een gedeelte van de hulpwerktuigen is uitgevallen bevindt een schip (of boot) zich wel degelijk in een noodsituatie, om maar te zwijgen van de spanning en schrik die de bemanning heeft moeten doorstaan.
Na 12 uur hard werken de boot enigszins weer functionerend, dat wil je niet op volle zee.

[Waterman]

Vond deze plaat bij Reddit waarop de in aanbouw zijnde Tijgerhaai getoond wordt bij de RDM op 25-05-1971:

Tijgerhaai RDM 25-05-1971.jpg